Het gebouw

.

.

In 1836 werd in Culemborg een nieuwe Oud-Katholieke kerk gebouwd naar ontwerp van Architect Van der Bie uit Utrecht.

De kerk was gewijd aan de patroonheilige van Culemborg Barbara en de Heilige Antonius de Grote, die patroon is van onder andere de varkenshandelaren,  heel toepasselijk aan de Varkensmarkt.
De kerk verving een 17e eeuwse schuilkerk, die stond in de tuin achter de huidige pastorie. De 17e eeuwse pastorie werd aan de rechterzijde vergroot en voorzien van een nieuwe gevel in de stijl van die tijd.
De voor de bouwtijd wat merkwaardige neo-gotische ramen waren oorspronkelijk voorzien van melkglas in houten sponningen, maar werden in 1905 vernieuwd en voorzien van glas in lood.
Door deze beglazing en de bouw in later tijd van een hoog pand links van de kerk wordt de lichtinval in de kerkruimte sterk belemmerd.
Ook werd er in 1900 een gaanderij in de kerk gebouwd om de vele kerkgangers toendertijd te kunnen bergen.

.

.

De ramen in de apsis zijn pas in 1925 aangebracht in de oorspronkelijke gesloten wand; het middelste raam stelt Jezus voor in gesprek met Martha.

De interieurstukken zijn maar voor een deel afkomstit uit de oude schuilkerk. De preekstoel uit circa 1725 heeft daar
inderdaad gestaan.
De tabernakel, de fraaie communiebank met koorafsluiting, het doopvont, een tweetal antipendia met bijpassende gewaden komen uit de in 1830 opgeheven Goudse schuilkerk “De Oude Tol”, terwijl de 17e eeuwse beelden afkomstig zijn uit de schuilkerk van Eikenduinen bij Den Haag.
De beelden van Jozef en Maria komen wel uit de schuilkerk.

Vermeldenswaard zijn nog twee kruisbeelden, die respectievelijk de doopruimte en de tabernakel sieren. Het eerste, in eiken, is vermoedelijk 15e eeuws en mogelijk afkomstit uit de voormalige Sint Janskerk en het tweede, in ivoor, werd door de Culemborgse kapitein Jacob de Waal veroverd op de zilvervloot en vervolgens aan onze kerk geschonken.

Kerk en pastorie werden in de jaren 1994 en 1995 geheel gerestaureerd onder leiding van architectenbureau Mazzola te Geldermalsen door de firma Jurriens te Utrecht.